De inloop op twee oktober 2023 stond in het teken van het thema Landbouw en Voedsel en trok veel geïnteresseerden. In dit artikel doen we kort verslag van de bijeenkomst voor boeren over alternatieve financiering tijdens deze avond. Verder delen we wat er rond het thema al is ondernomen.
Een van de eerste werkgroepen die startte binnen Frij Fryslân begin 2021 was de werkgroep Landbouw - Financiering. Een groep boeren verkende hierin met elkaar welke routes er zijn om niet of minder afhankelijk te zijn van financiering door een bank. Mogelijke routes zijn bijvoorbeeld crowdfunding en financieren met enkele investeerders. De werkgroep liet zich o.a. inspireren door boer Lodewijk Pool van de Hooilanden in Bennekom en keek naar voorbeelden zoals Herenboeren en Land van Ons. De mitsen en maren per route kwamen aan bod en iedere deelnemer aan de werkgroep had zijn/haar eigen pad te bewandelen met zijn/haar bedrijf. Er werden etentjes georganiseerd waar geïnteresseerde investeerders kennis konden maken met de bedrijven. De groep kwam tweewekelijks bijeen om ieders proces te bespreken.
De werkgroep is ondertussen beëindigd. De Oanjeier van de werkgroep gaf aan dat het erg waardevol is geweest om elkaar als groep vast te houden en te versterken om moedige stappen te zetten. Tijdens de sessie op twee oktober deelde ze over haar voortgang en waardevolle inzichten met andere boeren.
Tijdens de sessie nodigden we boeren uit voor een kennismaking met Frij Fryslân en ontmoeting met andere boeren om over het thema alternatieve financiering te delen. Ook hier bleek weer hoe uniek ieder boerenbedrijf is qua visie, financieringsstructuur en mate waarin er ruimte en drive is voor ondernemerschap om dingen over een andere boeg te gooien. Dit alles is bepalend voor welke route er wordt gekozen en maakt het ook tot maatwerk. Met elkaar uitwisselen over mogelijkheden en geleerde lessen werd door deelnemers als waardevol ervaren.
Een groep van dertien boeren en tien mensen uit branchegerelateerde bedrijven bracht een diversiteit aan ervaring en ideeën op tafel. Rente, speculatie op grond en invloed van grotere machten achter het bankwezen worden genoemd en gevoeld als een bedreiging voor hun voortgang en ondernemerschap en benadrukt de relevantie van het gekozen thema van de avond.
Een deelnemer stelt dat er absurd veel geld is en gebruikt de metafoor van het timmeren van je eigen aanlegsteiger waar iedere dag bootjes langs varen, om aan te geven dat je een passende vorm kiest om geld en andere support, die er in overvloed zijn, voor je gewenste situatie aan te trekken.
Een van de aanwezige boeren koos ervoor om als eerste stap een substantiële lening bij hun bank die afliep anders te gaan financieren. Ze werkten in hun bedrijf aan de oprichting van een coöperatie. In dat proces van vorming kwamen ze in hun naaste omgeving in contact met mensen die bereid waren om te investeren. De oprichting van een coöperatie bleek een traag proces. Zo kostte bijvoorbeeld het verkrijgen van een bankrekeningnummer veel tijd. En veel tijd hadden ze niet. Gelukkig kwamen ze nog voordat de coöperatiestructuur stond tot passende overeenkomsten met enkele financiers.
Ze benadrukt dat het vooral een persoonlijk proces is. Mocht je als boer overwegen om je bedrijf anders te gaan financieren, dan kom je voor een aantal vragen te staan: wat is het je waard, wat zijn de mogelijkheden, hoeveel haast heb je, wil je tussenpersonen, wil je eigendom, wil je anonieme financiers, of juist mensen die dicht bij je staan.
“Belangrijkste is dat je voedsel kunt verbouwen op de wijze die je wilt en dat je financiers vindt die achter je staan. Je moet ervoor waken dat je niet met andere financiers een nieuw juk bouwt.”
Een andere boer creëerde zelf een platform waarop hij obligaties uitgeeft en tevens andere boerenbedrijven en projecten een mogelijkheid biedt om hetzelfde te doen. Hij koos ervoor om het bedrijf in stukjes te knippen en mensen uit te nodigen om er middels obligaties onderdeel van te worden. Deze route brengt veel verbinding met de investeerders - kleine en grotere. Deze aanpak past niet bij iedere boer. Hij benoemt dat het proces tot nu toe al veel denkcapaciteit van obligatiehouders bijeen heeft gebracht. Dat geeft energie en zo ontstaan nieuwe ideeën voor projecten.
De oprichting van een kredietunie als mogelijke weg werd ook genoemd. Een kredietunie is een coöperatieve vorm die kredietverlening door leden voor leden mogelijk maakt. Collectieve oplossingen worden binnen Frij Fryslân ook al verkend. We zien mogelijkheden voor een spaar- en investeringscoöperatie als onderdeel van de Mienskip en werken deze nu verder uit.
Verbinding en elkaar versterken bleek waardevol. Wanneer de behoefte er is, kan in een volgende sessie ingegaan worden op een vervolgonderwerp.
Ondertussen pionieren we binnen Frij Fryslân verder aan een lokale menswaardige economie die naast het eurosysteem staat. Mensen en bedrijven in de mienskip creëren samen waarde. Mensen besteden uren aan het meewerken aan projecten of aan facilitaire activiteiten en bedrijven leggen producten en diensten in die beschikbaar zijn voor de mensen uit de mienskip. Zo leggen boerenbedrijven stukjes land in voor moestuinen, verse producten voor maaltijden en gebruik van hun locaties. Een van de boeren heeft bijvoorbeeld al bij meerdere bijeenkomsten de maaltijden aangevuld met lekkere speltbroodjes. En wekelijks zijn er bij hen twee tot drie (aspirant)-leden die drie uren meewerken op de boerderij. Werkzaamheden zijn onder andere broodjes inpakken, schoonmaken en bezorgen van meel en bloem bij bakkers.
We nodigen boeren uit om ook aan te sluiten bij Frij Fryslân met hun bedrijf en samen waarde te creëren.