Water, een alledaagse stof. Het is alom aanwezig en we maken ons er gewoonlijk niet druk over. De kraan is geduldig, daar zorgt Vitens wel voor. Het oppervlaktewater is redelijk van kwaliteit en er is in de sloten, kanalen en meren vrijwel altijd voldoende water. Daar zorgt Wetterskip Fryslân voor. Maar toch is er reden om ons wel druk te maken over water. Er is met water namelijk veel meer aan de hand.
Het lijkt zo alledaags en van alle chemische stoffen leren kinderen als eerste ‘H2O’. Een heel klein molecuul, dat al veel ouder is dan ons zonnestelsel. Het ontstond al één miljard jaar na de oerknal, zo’n 13,5 miljard jaar geleden. De twee meest algemene atomen, waterstof en zuurstof, verenigden zich en vormden water. Bijzonder is dat twee gassen zich verbinden en dan een vloeistof vormen. Met deze vloeistof is iets bijzonders aan de hand. Water gedraagt zich fysisch-chemisch geheel anders dan andere met H2O vergelijkbare moleculen. Dat geldt bijvoorbeeld voor smelt- en kookpunt, dichtheid, soortelijke warmte, viscositeit en oppervlaktespanning. Water kent ongeveer 70 van dergelijke anomalieën, waar we heel blij mee moeten zijn: daarover meer tijdens de lezing. Water is het universele oplosmiddel.
De aarde is ruim bedeeld met water. Ongeveer 70% van het aardoppervlak is ermee bedekt. De eeuwigdurende kringloop van water is van cruciaal belang voor het weer en het klimaat en voor het leven zoals zich dat hier voordoet. Er heeft een soort co-evolutie plaatsgevonden tussen water en leven. Daarbij is ook de positie en grootte van de Aarde in het zonnestelsel zeer bepalend. De hoeveelheid water en de kwaliteit ervan op aarde zijn door de tijd heen zeer constant.
Ook het menselijk lichaam bestaat voor 60 tot 70 gewichtsprocent uit water. Een beetje tekort aan water en de poppen zijn aan het dansen. Tien procent tekort overleven we niet. Maar net zo belangrijk is de rol van water voor ons gehele metabolisme. Alle biochemische processen in ons lichaam functioneren dankzij water. Het vormt zich als een mantel om eiwitten, vetten, enzymen, basen, ed., zodat zij kunnen doen wat ze moeten doen. Ook DNA zou als een pudding in elkaar zakken als het niet omgeven zou worden door een watermantel.
Wetterskip Fryslân (dijken langs het vasteland en Waddenzeekust) en het Rijk (duinen op de eilanden) zorgen er beiden voor dat we hier veilig zijn tegen overstromingen. De zeedijken en boezemkaden moeten regelmatig versterkt worden. Zandsuppleties langs de stranden zijn ook niet ongebruikelijk.
De waterleidingbedrijven moeten steeds verfijndere zuiveringstechnieken toepassen om aan de kwaliteitsnormen te kunnen blijven voldoen. Fryslân profiteert van goed grondwater voor de drinkwaterbereiding, maar de vraag naar drinkwater neemt gestaag toe. Dit legt een druk op de beschikbaarheid van grondwater. Is het dan een oplossing om maar flessenwater te gebruiken? Nee, dat is niet van betere kwaliteit en veel duurder dan kraanwater. En de afrekening voor de waterkwaliteit van het oppervlaktewater aan de hand van de normen van de EU-Kaderrichtlijn Water komt voor het waterschap steeds dichterbij, namelijk in 2027. Er wordt nu al gesproken over een aanstaande watercrisis. Hoe dit zit, leg ik uit tijdens mijn lezing.
De kwaliteit van het water is van wezenlijk belang. Naast chemische vervuiling speelt hier ook het energetische aspect. De trillingsfrequentie bepaalt in combinatie met de inwendige structuur van water het wezen van water. Hier komt de zogenaamde vitaliteit van water om de hoek kijken. Aan vitaliteit is dan weer het begrip geheugen, of beter gezegd informatie gekoppeld. Water is een informatiedrager. Ogenschijnlijk hetzelfde water kan op dit vlak wezenlijk verschillend zijn. Met vitaliseren is water relatief gemakkelijk in een andere hoedanigheid te brengen.
Het van oudsher alom aanwezige water en de bijzondere eigenschappen van water maakten dat water bepalend was voor het ontstaan van samenlevingen aan kusten, riviermondingen, rivieren of meren. Water was en is van levensbelang. Ook in oude religies en wijsheidsstromingen speelt water een grote rol. Denk aan scheppingsverhalen, reinigingsrituelen en inwijdingen. Het was er al ‘in den beginne’. Ten slotte kan genoemd worden dat de structuur van water een bijzondere getallensymboliek kent. Daarbij komen de oneindige getallen pi, phi en wortel 5 in beeld. Dit zijn getallen die kenmerkend zijn voor groei en leven en die wellicht samenhangen met de genoemde co-evolutie van water en leven. Water herbergt nog vele mysteries...
T. Claassen, 2014. Een duistere geschiedenis opgehelderd. Waterkwaliteit en waterkwaliteitsonderzoek in Friesland. Een historisch literatuuroverzicht. 355 p. Als PDF vrij beschikbaar via de hydrotheek in Wageningen: 349864 (wur.nl) .
T. Claassen, 2019. Het Wezen van Water. Verborgen dimensies ontsluierd. 480 p. Obelisk Boeken.
Theo Claassen neemt ons op 30 oktober mee in het verhaal van water en gaat met ons in gesprek over de diverse aspecten. Ook kun je Theo’s boek ‘Het Wezen van Water’ kopen. Normaliter kost het 60 Euro, maar op deze avond is het voor 55 Euro te krijgen. Kijk in de agenda voor meer informatie en aanmelden.