De wereld en ook het Europa van vandaag zijn geen statisch geheel. In het begrip van veel mensen is de wereld zoals hij is, maar er is een enorme dynamiek op Europees en mondiaal niveau van opkomst en neergang van landen en staten. Alleen al in Europa ontstonden de meeste landen (staten) pas na 1900. Dit is het geval bij 31 van de 47 (tweederde deel).
De afgelopen tien jaar hebben we in heel Europa een hernieuwde wens naar onafhankelijkheid van regio’s gezien. Het loopt van de Åland-eilanden tussen Finland en Zweden tot Catalonië en Baskenland en van Schotland tot Zuid-Tirol. Deze regio’s willen echt uit het bestaande ‘systeem’ van de lidstaten stappen omdat ze wel zien dat je alleen goed voor de belangen van de inwoners kunt opkomen bij volledig zelfbestuur. Veel van deze regio's hebben nu een vorm van autonomie, waarin ze bepaalde zaken zelf mogen beslissen en andere onderwerpen niet. Of dat er taken gedecentraliseerd zijn. Zo langzaamaan beseffen veel regio's nu dat dit toch niet goed werkt en dat het niet genoeg is. Je blijft afhankelijk van de centrale macht, die met politieke spelletjes probeert de regio's en daarmee hun bevolking klein te houden. Als het erop aankomt en er cruciale beslissingen genomen moeten worden, wordt dit door de politici en de machthebbers in de hoofdsteden gedaan. Voor de bevolking is er dan op enig moment geen keus meer, zij worden door de omstandigheden, het niet serieus nemen van de behoeftes in de regio's en/of repressie van de lidstaten gedwongen voor zichzelf op te komen. En uiteindelijk voor een eigen land te kiezen. Autonomie is dan niet voldoende: onafhankelijkheid van de centrale staat is de oplossing waar steeds meer gebieden voor kiezen.
Schotland is een bekend voorbeeld van een regio die al lang naar zelfstandigheid streeft. Het is al jaren zo dat de twee partijen die het Verenigd Koninkrijk willen verlaten, de SNP (Scottish National Party) en de Groenen, een absolute meerderheid hebben in het Schotse parlement. Ook is er een toenemend draagvlak onder de bevolking voor het idee van ‘independence’. Tussen 12 februari en 1 maart 2021 peilde het bureau Harbury Strategy 52% voor en 41% tegen onafhankelijkheid. In datzelfde Groot-Brittannië is de laatste jaren ook in Wales een sterke lobby voor zelfstandigheid ontstaan. De partij Party for Wales (Plaid Cymru) zet zich er steeds meer achter, nadat de volksbeweging Yes Cymry ('Ja Wales') steeds meer aanhang kreeg. Duizenden mensen wonen al manifestaties voor een zelfstandig Wales bij.
Zijn het dan vooral de grotere regio's die ernaar streven alles 'in eigen huis' te doen? Soms wel, zoals Catalonië, dat met 7,5 miljoen inwoners uit de greep van de nog altijd fascistische Spaanse politiek probeert te komen. Op 1 oktober 2017 was 90% van de mensen die hebben gestemd voor afscheiding van Spanje. Dit referendum werd echter de kop ingedrukt door de Spaanse militaire politie. Maar liefst 1.066 onschuldige kiezers werden het ziekenhuis ingeslagen en het referendum werd ongeldig verklaard.
Een heel ander voorbeeld is de Aland eilanden. Dit is een gebied van slechts 30.000 inwoners voor de kust van Finland. De beweging Ålands Framtid ("Alands Toekomst") legt de laatste tijd steeds meer nadruk op het zelfbestuur van de archipel, mede omdat in de corona-periode de aanvoer van goederen door blokkades (ingesteld door de Finse politiek) in gevaar kwam. Zo zijn er in tientallen andere gebieden in Europa bewegingen voor onafhankelijkheid en voor het streven naar een werkelijk eerlijke opbouw van de samenleving. In West-Europa zijn dit onder andere: Schotland, Wales, Vlaanderen, Beieren, Zuid-Tirol, Corsica, Baskenland, Catalonië, de Åland-eilanden en Venetië.
Opgemerkt moet worden dat een aantal regio’s duidelijk kleiner zijn dan ons Fryslân (650.000 inwoners). Zo heeft Zuid-Tirol 532.000 inwoners en Corsica 340.000 inwoners. Grootte is ook geen criterium om succesvol te kunnen zijn. Want in Europa zijn zelfs landen ontstaan met minder inwoners dan Fryslân: Luxemburg heeft 633.000 inwoners, IJsland 366.000 en Malta 525.000. Deze landen tellen volledig mee op Europese en mondiale schaal. Met een gemiddeld inkomen van €120.000 per persoon is Luxemburg zelfs het rijkste land ter wereld! Het is ook volledig zelfredzaam met water en met tal van landbouwproducten, heeft gratis openbaar vervoer, lage belastingen en is gezegend met natuurschoon en mooie steden en dorpen. ‘Small is the new big’.