Aanstaande maandag staat de tweewekelijkse inloop in het teken van Landbouw en Voedsel. In aanloop daarnaartoe stellen wij de boeren in Frij Fryslân voor. Ieder heeft een unieke visie en bijdrage aan de mienskip. In dit artikel delen we meer over Graanbroeders, een regeneratief akkerbouwbedrijf in Harich.
Het bedrijf sloot in december vorig jaar aan bij Frij Fryslân als “Farmily”, een familiebedrijf met een winkel met eigen biologische groenten en vele andere producten en een akkerbouwbedrijf dat oergranen en aardappelen verbouwt op Gaasterlandse bodem.
Vorige week zaterdag lanceerden de broers Jan en Anne de nieuwe naam van het akkerbouwbedrijf: “Graanbroeders”. Het markeert hun ambitie om te gaan voor het regionaal verkopen van de oergranen van een gezonde bodem en de lokale graanketen - van boer naar consument - weer te herstellen.
Oergranen zijn oude graansoorten die niet zijn veredeld of gemodificeerd. Zo blijven de natuurlijke eigenschappen en aroma's van het graan behouden. Ze hebben een hoge voedingswaarde, een rijke smaak en een unieke textuur. De oergranen zijn onder andere spelt, tarwe, rogge, eenkoorn, emmer en haver. De aardappelen zijn een wisselteeltgewas dat goed past bij het verbouwen van granen.
Zo komen er van de boerderij in Harich twee producten die in ons dagelijks voedsel niet weg te denken zijn, de granen voor ons brood en aardappelen.
Uniek aan het bedrijf is dat het op eigen locatie de granen en aardappelen verwerkt tot een eindproduct en zelf verkoopt en levert aan bakkers en lokale horecabedrijven. Er is een ambachtelijke molensteen aangeschaft en Anne heeft de kneepjes van het vak geleerd van molenaar Cees die al enkele jaren hun granen verkoopt onder de naam Mole ‘t Lam. Van de aardappelen maken ze heerlijke boerenfriet en voorzien er horecabedrijven in de regio van.
Bekijk ook eens de Frij Fryslân bedrijfsreportage.
En breng eens een bezoekje aan de FARMily winkel.
Graanbroeders wil laten zien dat het mogelijk is om op regeneratieve wijze en met lokale afzet van de eigen gewassen een gezond bedrijf te runnen. Ze willen gezond voedsel voor de mienskip voortbrengen en andere boeren inspireren om te volgen.
Gaasterland was van oorsprong een regio waar graan werd verbouwd. Graanbroeders bracht de graanhalmen weer terug in het landschap.
“Het is een uniek streekproduct. De rassen die al jaren op het bedrijf worden verbouwd krijgen een eigen karakter, nemen de geur en smaak aan van de bossen en naastgelegen gewassen,” zegt Anne.
Jan en Anne werken samen met de natuur en kiezen hun gewassen zorgvuldig om de bodem gezond te houden. Alles begint namelijk bij een gezonde bodem. Ze gebruiken geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen, maar natuurlijke meststoffen en compost. De oude oerrassen zijn weerbaar en doen het goed zonder onnatuurlijke hulpmiddelen. Dieren grazen op hun land om de bodem te verrijken en er wordt bewust met water omgegaan. Een deel van het bedrijf is al biologisch gecertificeerd en naar verwachting is het dat aan het einde van het jaar volledig. De producten die ze maken zoals de melen en de bloem zijn al 100% puur, zonder toevoegingen of bewerkingen.
Een korte keten, van producent naar consument, zorgt ervoor dat ze een eerlijke prijs kunnen bieden en dat de negatieve impact op ecosystemen zo klein mogelijk is. Weer werken met de ambachten, zoals het malen en bakken is hierbij noodzakelijk.
“Het is onze wens dat mensen die door de Fryske Marren fietsen kunnen zien waar hun voedsel wordt verbouwd. Zo dragen we bij aan bewustwording bij de consument. In de winkel op ons erf hebben ze direct toegang tot de producten die van ons land komen,” zegt Jan.
Wil je het Gaasterlandse goud bewonderen? Volg dan in het voorjaar eens deze fietsroute langs de velden
Van gangbare contractakkerbouw overstappen naar een regeneratief bedrijf gaat niet van de een op andere dag. Het is een proces dat acht jaar geleden al is ingezet. Het duurt bijvoorbeeld jaren voordat de bodem weer gezond is en gewassen er zonder (kunst)mest kunnen groeien. Het vraagt om een heel andere manier van ondernemen, investeren en risico’s nemen.
Bij contractakkerbouw worden alle gewassen door enkele afnemers afgenomen en gaan ze meestal de grens over, of in het geval van de granen, wordt het verwerkt tot veevoer. Dit bleek geen duurzame manier van verbouwen, ook financieel gezien niet. De gangbare gewassen zijn kwetsbaar voor ziekten en dit maakt het bedrijf kwetsbaar voor mislukte oogsten. De oude graanrassen blijken veel weerbaarder te zijn tegen ziekten en veranderlijke weersomstandigheden.
Het lokaal verkopen van de producten aan bakkers en horecabedrijven vraagt om het ontwikkelen van hoogwaardige producten, het opzetten van nieuwe verkoopkanalen en investeren in machines in het verwerkingscentrum, zoals de molensteen. De broers hebben hier in het afgelopen half jaar grote stappen in gezet en concluderen dat de nieuwe koers klopt.
Graanbroeders focust nu op het verwerken van hun oergranen tot hoogwaarde meel en bloem. Deze producten zijn zeer gewild bij bakkers die de kwaliteit en het verhaal achter hun product belangrijk vinden. Een groot deel van de voorraad gaat naar desembakkers die er heerlijke broden van maken.
De samenwerking met thuisbakker Andjelka uit Harich en Bakkerij Breimer zorgt ervoor dat broden en broodjes breed afgezet kunnen worden. Deze producten worden ook in de winkel van FARMily verkocht.
Het hele proces van zaaien tot levering vindt in Harich plaats. Dit zorgt voor lagere kosten, een goede opbrengst voor de boer en een betaalbaar product. Er is geen sprake van onnodige tussenhandel en transport. Dit maakt dat hun producten toegankelijk zijn, naast de andere voordelen zoals een betere smaak en gezonder product.
FARMily stond vorig jaar op het Frij Fryslân Frijheidsfestival en maakte tijdens deze dag kennis met de coöperatie en mienskip. Ze besloten zich bij Frij Fryslân aan te sluiten vanwege de visie om te bewegen naar een samenleving waarin het boerenbedrijf weer midden in de mienskip staat.
Sinds ze lid zijn heeft er waardevolle uitwisseling plaatsgevonden. In december vorig jaar hebben ze de Midwinterfair gehost en tijdens grotere en kleinere bijeenkomsten hebben ze heerlijke speltbroodjes ingebracht voor de maaltijden. Wekelijks zijn er twee tot drie leden van Frij Fryslân die drie uren helpen op de boerderij met werkzaamheden variërend van broodjes verpakken, schoonmaken tot bezorgen aan klanten.
Maandag tijdens de themabijeenkomst Landbouw en Voedsel worden hun Harichse aardappelen geserveerd.
Heb je een boerenbedrijf of een ander bedrijf of project rond landbouw, voedsel en natuur? Dan ben je van harte uitgenodigd om maandag aanstaande 2 oktober kennis te maken. Deze avond staat in het teken van het thema Landbouw en Voedsel. We bieden deze avond een breed programma met eten van de boeren, een verkoophoek, workshops (o.a. wecken), een inhoudelijke dialoog over financiering voor boeren, bedrijfspresentaties en op te starten projecten rond moestuinen en elektrocultuur.
Ook als je die avond niet kunt, ben je van harte uitgenodigd om een e-mail naar info@frij.frl te sturen. Dan wordt er contact met je opgenomen.