De werkgroep Energie presenteert hieronder zijn plannen en ambities. Het is onze visie dat Fryslân autonoom wordt op het gebied van energie. We willen toewerken naar lokale coöperaties die zijn opgericht door inwoners en die weer eigenaarschap en zeggenschap hebben over de aanwezige bronnen, waarbij de opbrengsten ten goede komen aan de gemeenschap.
Op het gebied van energie heeft Fryslân een zeer rijke positie. Er wordt veel meer opgewekt dan verbruikt. Het perspectief van autonoom worden op het gebied van energie blijkt dan ook een haalbare doelstelling. In deze tijden van onzekerheden en hoge energierekeningen is het bovendien een logische keuze. Vanuit onze visie en de huidige omstandigheden laten we ons motiveren om een welvarende toekomst voor en met de gemeenschap te realiseren.
In februari 2022 startte de themagroep een zoektocht. Is het mogelijk om Fryslân autonoom te krijgen op het gebied van energie en hoe ziet dat er dan uit? Ook al was en is er urgentie, er werd en wordt gewerkt vanuit visie, erop vertrouwend dat de weg zich zal aftekenen.
Startend vanuit vragen als: wat is de vraag naar elektriciteit? Wat exporteren we? Wat is de huidige toestand van het net? Hoe zit het met eigenaarschap? Wat betekent duurzaam voor ons? Welke bronnen zijn er? Welke innovaties zijn onderweg? En welke oplossingen zijn er voor buffering van seizoensschommelingen? Hoe kunnen we het bestuurlijk regelen?
We kwamen in contact met kritische en opbouwende experts uit de sector die verschillende functies bekleden. Allen waren bereid om met ons “out of the box” verschillende oplossingen en routes te verkennen. De experts die aanschoven hadden een aantal zaken gemeen: passie voor het vraagstuk, veel kennis en ervaring en vooral de wens om het beste voor de gemeenschap te realiseren.
Onze verkenningen hebben tot de volgende inzichten geleid.
De hoofdconclusie is dat een autonoom Fryslân ook op het gebied van Energie een haalbare kaart is!
Er is echter niet één magische oplossing. Per gebied, per streek, per dorp, per straat en zelfs per eindgebruiker kan een andere oplossing de beste zijn. Alle mogelijke oplossingen zijn nodig én welkom. Van hybride warmtepompen tot geothermie, van biogas tot zonnestroom en van gas tot windenergie. Juist deze diversiteit maakt dat een centrale eenzijdige aanpak efficiënt noch duurzaam is en naar verwachting zeer vertragend zou werken.
Daarom is het beter om aan te haken op wat er al is. Er zijn bijvoorbeeld al vele energiecoöperaties. Deze kennen hun omgeving, weten wat er speelt, en hebben de juiste contacten. Al deze spinnen in het web leiden naar energie autonomie van hun gebied en daarmee naar energie autonomie van Fryslân als geheel! Qua afstemming van al deze energiecoöperaties wordt de oude structuur van 30 grietenijen en 11 steden hersteld. Een bestuurlijke structuur die voor de tijd van gemeenten werd opgezet.
Heel veel zaken draaien om geld. Dat is bij energie niet anders. Om een eerlijk speelveld te creëren is het uitermate van belang dat de financiële opbrengsten grotendeels aangewend kunnen worden voor het desbetreffende initiatief zonder dat ze verplicht afvloeien.
De oude bestuurlijke structuur van 30 grietenijen en 11 steden (de oude gemeentelijke indeling) is geschikt om het doel van autonomie op het gebied van energie te realiseren. Iedere grietenij (gemeente) of stad regelt zijn eigen opwek binnen hun eigen energiecoöperaties. Aanwezige bronnen en de energievraag verschillen per gebied. Zo zal er in de ene grietenij voldoende opgewekt worden door de reeds aanwezige windmolens, aangevuld met biogas afkomstig van boerenbedrijven en wordt er in een andere grietenij door geothermie al in een groot deel van de energievraag voorzien. De inwoners van een grietenij of stad kennen hun eigen gebied het beste en de lokale coöperaties ontstaan vanuit hun eigen initiatief.
Een Frysk Enerzjybedriuw (FEB) zoals wij die voor ogen hebben is een coöperatie die fungeert als verbindende schakel tussen de lokale coöperaties. Door het faciliteren van vraag en aanbod tussen de coöperaties en ook de bedrijven in Fryslân (en er buiten) zorgt het Frysk Enerzjybedriuw dat lokale autonomie gerealiseerd wordt. Opbrengsten komen de lokale gemeenschappen ten goede en kunnen worden benut voor investeringen in onderhoud, innovaties en projecten voor de gemeenschap.
We werken met technologieën en toepassingen die nu al beschikbaar zijn en brengen nieuwe mogelijkheden in die in harmonie zijn met de natuur. Het verdienmodel zal niet leidend zijn. Uiteindelijk zullen we gebruik maken van vrije energie. We zijn niet van de één op de andere dag “duurzaam”, dit is een transitie. De belangrijkste eerste stap die we maken is naar autonomie en zelfvoorzienendheid.
Autonoom Fryslân is regelarm. Het gaat om het steeds maken van afwegingen waarbij de laatste inzichten, innovaties en ontwikkelingen in acht worden genomen. Deze afwegingen worden bovendien getoetst aan de kernwaarden van Frij Fryslân. Vertaald naar het plan voor energie zien die er als volgt uit:
Als themagroep gaan we een nieuwe fase in. De fase van het gaan DOEN. De rol van de themagroep is enerzijds het aanjagen en faciliteren van lokale energiecoöperaties in hun oprichting en het actief verbinden van nieuwe en bestaande energiecoöperaties. Anderzijds het ingang zetten van het oprichten van het Frysk Enerzjybedriuw.
Graag willen wij in contact komen met bestuurders van lokale energiecoöperaties die openstaan voor een gesprek over hoe wij een (energetisch) autonoom Fryslân voor ogen hebben, wat onze rol daarin is en wat de rol van de lokale energiecoöperaties daarin is. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat de mienskip veel sterker wordt. Graag zien we je mail tegemoet bij energie@frij.frl.
Ben je een bouwer? Vind je energie interessant? Heb je zelf veel energie? Wil je écht een statement maken voor de Friese gemeenschap en iets unieks gaan doen? Iets wat nog nooit is vertoond? Krijg je er energie van om zaken uit te zoeken, om ideeën en mensen aan elkaar te verbinden en om creatief en probleemoplossend te werken? Om tegen de gebaande paden in te gaan werken, wetend dat je dit doet met de ruggesteun van honderdduizenden Friezen?
Word dan mede-oprichter en mede-bestuurder van een 100% Frysk Enerzjybedriuw. Je bent dan mede-bestuurder en mede-oprichter van een coöperatie die energie inkoopt van Friezen en verkoopt aan Friezen. Je verbindt je aan de visie van onze themagroep en aan die van Frij Fryslân. In de opstartfase zal het naar verwachting jou met jouw mede-bestuurders een flinke tijdsinvestering vragen en weinig geld opleveren. Het is onbetaald. Als het Frysk Enerzjybedriuw één keer draait, is er voor de bestuurders en medewerkers een goed inkomen uit te halen. Je hebt dan ook een betaalde staf tot je beschikking.
Spreekt bovenstaande je aan of ken je mensen die hier geknipt voor zijn? Help Frij Fryslân en neem voor 15 november contact met ons op via energie@frij.frl.
Vind jij ook dat geld dat door de Friezen voor energie wordt uitgegeven bij de Friezen moet blijven? Vind jij ook dat het belachelijk is dat energie zo duur is? Vind jij ook dat huidige energiebelastingen en wetgeving totaal niet bijdragen aan verduurzamen? Vind jij ook dat baas in eigen buurt belangrijk is? Vind jij ook dat de opwekking, het eigendom en de beschikking over energie coöperatief geregeld moet zijn en niet in handen moet zijn van overheden en buitenlandse aandeelhouders?
Geef dan onze toekomstige bestuurders van het Frysk Enerzjybedriuw een dikke mentale steun in de rug door aan te geven dat je geïnteresseerd bent om te zijner tijd lid te worden van het Frysk Enerzjybedriuw! Je hoeft alleen maar een mail te sturen naar energie@frij.frl met in het onderwerp de tekst: Ik ben geïnteresseerd in een toekomstig lidmaatschap van het Frysk Energy Bedriuw.